ایرانی‌ها وامدار پندهای سعدی اند

به گزارش خبرنگار پیام خبر، شیراز پایتخت کتاب ایران امروز چهارشنبه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ و همزمان با روز بزرگداشت سعدی شیرازی، در طلیعه «نهضت خوانش آثار سعدی» در محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور میزبان ویژه‌برنامه گرامیداشت شاعر شیرین‌سخن پارسی با عنوان «عطر سخن سعدی» بود. این برنامه با دبیری غلامرضا کافی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز؛ سخنرانی غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با موضوع اهمیت و جایگاه شعر سعدی و کاووس حسن‌لی، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز پیرامون شناخت سعدی، همچنین شعرخوانی جمعی از شاعران و ادیبان استانی و کشوری همراه بود. شیرین‌تر از سخن سعدی در زبان فارسی پدید نیامده است رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در پیامی ویدئویی با بیان اینکه سعدی از افتخارات ایران‌زمین و از مفاخر فارسی‌زبانان ایران و جهان است، عنوان کرد: وقتی صحبت از ثروت و داشته‌های یک ملت می‌شود، معمولاً ذهن‌ها متوجه ذخایر و منابع مادی می‌شود؛ اما مهم‌تر از این، ثروت و دارایی‌های فرهنگی و معنوی است که به یک ملت می‌آموزد چگونه از دارایی مادی خود استفاده صحیح کنند. حدادعادل اضافه کرد: اگر ملتی دارایی‌های مادی خود را در راه غلط صرف کند، هم خودش را به نکبت دچار می‌کند و هم دیگران را عذاب می‌دهد. آموزه های معنوی به ما زیستن درست را می‌آموزد. وی تصریح کرد: بزرگانی همچون سعدی از آن جهت اهمیت دارند که به ما می‌آموزند در دنیا چگونه زندگی سعادت‌مندانه داشته باشیم. سعدی با زبان شیرین و هنر والا توانسته است، مفاهیم آرمانی اخلاقی را در بوستان، واقعیت‌های زندگی را در گلستان و آرزوها و تخیلات و تغزلات را در غزلیات خود به نحوی بیان کند که به جرات می‌توان گفت شیرین‌تر از آن در زبان فارسی پدید نیامده است. رئیس بنیاد سعدی با بیان اینکه نام سعدی و حافظ در صدر شاعران زبان فارسی ذکر می‌شود، اضافه کرد: برای استان فارس افتخار بزرگی است که دو شاعر بزرگ زبان فارسی هر دو به فاصله یک قرن در شیراز به دنیا آمده و زیسته‌اند. درباره بزرگی این دو شاعر همین بس که اگر از همه آشنایان با زبان فارسی در جهان بخواهیم نام دو شاعر را بیان کنند، بی‌شک از این دو شاعر شیرازی نام خواهند برد. وی با تاکید بر اینکه لازم است همه ما پاسدار شایسته زبان فارسی باشیم، گفت: نیاکان فارسی‌زبان ما از سعدی و از زبان شیرین او درس اخلاق و زندگی آموخته‌اند. حداد عادل در ادامه به معرفی کتابی در این زمینه پرداخت و گفت: کتاب تازه‌ای از کلیات سعدی در شیراز به همت جمعی از فرهنگ‌دوستان و با مدیریت مرکز سعدی‌شناسی شیراز به چاپ رسیده است؛ چهار هنر نگارگری، خوشنویسی، تجوید و تذهیب که از هنرهای مکتب شیراز است، در عالی‌ترین سطح در این نسخه مشاهده می‌شود. جسم این کتاب کار هنرمندان شیرازی و روحش از ادبیات، شعر و نثر و مجالس سعدی سرچشمه گرفته است. شعر سعدی تقلیدناپذیرترین شعر است کاووس حسن‌لی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز نیز با ارسال ویدئویی، با تاکید بر اینکه شعر سعدی تقلیدناپذیرترین شعر است، گفت: عروس سخن سعدی پیراستگی درونی دارد. این استاد ادبیات فارسی با مقایسه شعر حافط و سعدی ادامه داد: اگر کسی با ترفندهای هنری حافظ آشنا باشد، ممکن است با ساختن یک سخن تودرتو و ایها آمیز بتواند به مرزهایی از سخن حافظ نزدیک شود؛ ولی سخن سعدی چون بدون استفاده از آرایه‌های ادبی زیبا و هنری است، تقلیدناپذیر است. به عبارت دیگر آرایه‌های ادبی همچون زیورآلاتی است که برای زیبایی بیشتر استفاده می‌شود و می‌توان آنها را حذف کرد. این در حالی است که زیبایی عروس سخن سعدی ذاتی است و بی آنکه آرایه‌های ادبی خود را نشان دهند از مخاطب دل می‌برند. مدیر مرکز حافظ‌شناسی شیراز با خوانش بیت «من آن نیم که حلال از حرام نشناسم، شراب با تو حلال است و آب بی تو حرام»، گفت: اکثریت اشعار سعدی همچون این بیت بدون استفاده از هیچ‌گونه آرایه ادبی و بلاغی سروده شده؛ با این حساب هیچ شکی در شعر بودن این سخنان نیست. بی‌گمان چیزی که این کلام را این قدر از نظر هنری برکشیده است، مراعات نظیر کلمات نیست بلکه مراعات بی‌نظیری است که تنها از سعدی برمی‌آید. وی خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد که آرایه‌ها کلام را شعر کنند هر کسی می‌تواند شاعر باشد. زیبایی هنری سعدی فقط به تناسب کلمات نیست، در این کلام جانی دیگر نهادینه شده و این کلمات روحی دیگر دارند. به این بیت توجه کنید: «گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم، چه بگویم که غم از دل برود تا تو بیایی»؛ در این بیت‌ها و صدها بیت شبیه به این هیچ کدام از آن آرایه‌های مرسوم سخن دیده نمی‌شود. حسن‌لی ساده‌سرایی را خصیصه بازر شعر سعدی برشمرد و گفت: ساده‌سرایی همسایه دیوار به دیوار ابتذال است. وقتی شاعر می‌خواهد شعر ساده بگوید اگر کمی خطا کند، شعرش به نظمی بی‌جان تبدیل می‌شود. بندبازی سعدی روی این نخ نامرئی به شکلی شگرف بی‌همانند است. اگر کسی به اندازه کافی با ماهیت زبان فارسی، انرژی واژه‌ها و توان ترکیب‌سازی در این زبان آشنا نباشد، هرگز نمی‌تواند شعری به قوت شعر سعدی در عین سادگی خلق کند. «گر تیغ برکشد که محبان همی زنم، اول کسی که لاف محبت زند منم». زیبایی‌های نهفته در بسیاری از این سخنان سعدی از آن نمونه‌هایی است که می‌توان بازیافت اما نمی‌توان بازگفت. می‌توان فهمید اما نمی‌توان بازنمود. این زیبایی‌ها از آن جنس کلمات ملیحی هستند که حافظ از آنها با واژه «آن» یاد می‌کند. مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان فارس نیز در این نشست گفت: بیش از هفتصد سال است زبان سعدی بر ادبیات فارسی حکمفرمایی می‌کند و هنوز بعد از هفت قرن حکمت‌های سعدی ما را در زندگی اجتماعی و فردی کمک می‌کند. چراکه سعدی در نهایت ایجاز اعجاز کرده است. سخنان سعدی مشکلات امروز را هم برطرف می‌کند؛ چراکه او بیش از هرچیز به مسائل انسانی پرداخته است. روح الله منوچهری، اضافه کرد: شیراز در اردیبهشت ماه بهشتی است اما عطر و طراوت خود را بیشتر از شعر و ادبیات و فلسفه و عرفان می‌گیرد. وی همچنین با بیان اینکه «نهضت خوانش آثار سعدی» محافل ادبی نهاد از اول اردیبهشت ماه و از شیراز آغاز شد، گفت: تلاش ما بر این بود که برنامه «عطر سخن سعدی» در شان استاد سخن فارسی و شهر شیراز باشد. یادآور می‌شود: در ادامه این دیدار مصطفی محدثی خراسانی و نغمه مستشار نظامی اعضای شورای ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمد مرادی، دیگر عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز و حبیب الله حسینی میرآبادی، شاعر و ادیب فارس شعرخوانی کردند.