پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ | ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری | ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
هدر بالا
  1. فرهنگ و ادب
چهارشنبه, ۱۲ آبان ۱۴۰۰ ۱۴:۵۰
زمان مطالعه: 11 دقیقه
فیلم سینمایی قهرمان در همین مدت کوتاه اکران نظرات متعددی را در پی داشته است ، نوید جعفری نویسنده و منتقد با نگاهی به نظرات منتقدان و مخاطبان به آخرین ساخته اصغر فرهادی پرداخته است.

فیلم بی عیب وجود خارجی ندارد، بلکه همه ما به دنبال فیلمی هستیم کم عیب تر از فیلم های قبلی.   عباس کیارستمی در کتاب سر کلاس با کیارستمی   این جمله کیارستمی، تجربی ترین و شخصی ساز ترین فیلمساز ایرانی و بهتر بگویم جهانی ما را با این حقیقت روبرو می کند که بسیاری از شاهکارهایی که در ذهنمان ثبت شده هم از این قاعده مستثنی نیست. آخرین فیلم اصغر فرهادی، قهرمان ، نمونه بارزی از این جمله است، فیلمسازی که عاشقان و شیفتگان سینه چاک دارد و در مقابلش مخالفانی اما جالب است عده بسیاری از این مخالفان و موافقان عملا کاری با سینما و نحوه فیلمسازی او ندارند بلکه شخصیت ، اظهار نظر ها و نشانه گذاری های فیلمهایش که توسط رسانه ها و منتقدان مرئی می شود را سر لوحه علاقه و دشمنی قرار داده اند. بخشی از این اختلاف نظرها ناشی از شخصیت خود فرهادی است ، بسیاری توقع داشتند فرهادی در تمام امور اجتماعی و سیاسی اظهار نظر کند و شاهد جبهه گیری او باشند و در مقابل عده ای توقع داشتند فرهادی بیانیه بدهد و در مقابل ان تفکر دیگر خودی نشان دهد. اما فرهادی به خوبی دریافته است که دوام سینمای او به ساختن فیلم در زادگاه و وطنش میسر است ، او با هوشمندی می داند که می تواند مهاجرت کند و از امکانات تهیه کنندگان خارجی استفاده کند و در هر جای جهان با هر ملیتی فیلم بسازد همانگونه که چنین تجربه ای را در دو فیلم گذشته و همه می دانند ، به ثمر رساند اما این دو فیلم هرگز نتوانست موفقیت فیلم هایی که در داخل کشور ساخته است را برایش به ارمغان بیاورد. به همین دلیل ترجیح می دهد بدون جهت گیری، در فیلمهایش از طریق داستان و نشانه های سینمایی سخن بگوید. شکی نیست سرنوشت سایر هنرمندان مشابهه و تصمیم گیری های آنان در شرایط مختلف بهترین شاهد بر این مدعاست.   و این اختلاف بر سر سازنده اثر گاه تا حدی پیش می رود که خود فیلم قربانی این کشاکش می شود ، آنچه که به دلیل مضمون قهرمان و نگاه مولف در خصوص فضای اجتماعی جامعه می تواند باعث اظهار نظرهای مختلفی شود از سیاه نمایی و برجسته کردن مشکلات گرفته تا بی توجهی به علل مشکلات و تبرئه شود.   فیلم «قهرمان» با مدت زمان ۱۲۴ دقیقه، درباره شخصیتی به نام رحیم است که به دلیل عدم توانایی در پرداخت بدهی اش در زندان به سر می برد اما طی دو روز مرخصی در تلاش است، شاکی خود را با پرداخت بخشی از بدهی متقاعد به پس گرفتن شکایت خود کند، اما اتفاقات آنگونه که برنامه ریزی شده پیش نمی رود. قهرمان پس تعطیلی بلند مدت سالن های سینما در کشور ، توانسته مجددا مخاطبان را هرچند با ماسک و فاصله گذاری به سینما بکشاند.   در این میان آخرین ساخته فرهادی تفاوتی چشمگیر با سایر آثارش دارد از این جهت که نظرات مختلفی در خصوص فیلم مطرح می شود از تعاریف معمول تا ایراداتی که به فیلمنامه و شخصیت پردازی ها وجود دارد. نکته اصلی اینجاست که برخی از روایت فرهادی برای مخاطب داخلی عاری از حس همراهی و همدلی است و در مقابل برای مخاطب ان سوی مرزها می تواند مورد توجه باشد.   فرهادی برای سینمای ایران دو اسکار ارزشمند و جوایزی رنگارنگ به ارمغان آورده است و در میان فیلمسازان شاخص دو دهه اخیر جزو معدود کارگردانانی است که هم توجه عموم مخاطبان و فروش ویژه را بر عهده دارد و هم مورد توجه مخاطبان است. اصغر فرهادی به دلیل شناخت مناسبات اجتماعی همواره در جلب نگاه مخاطب موفق عمل کرده است و آخرین ساخته او هرچند محتوای گزنده ای دارد اما باز هم توانسته مخاطبان مختلف را با خود همراه کند. قهرمان از ذات انسانی بهره برده است ، از تمام آنچه می تواند در ساده ترین شکل نردبانی از ترقی تعریف شود و در کوتاه ترین زمان در پشت سر شکسته شود. فرهادی مضمونی را در اثر طرح ریزی کرده است که بی هیچ تردیدی می تواند مخاطب را با خود همراه کند.   قهرمان در شیراز امروز ساخته شده است کلان شهری که همواره یکی از اصلی ترین مقاصد گردشگری بوده است و به دلیل آب و هوا و خصلت مهمان نوازانه مردمانش همواره مورد توجه بوده است. در گذر از اکران فیلم در سالن های نمایش فیلم در شیراز و گفتگو با برخی از تماشاگران فیلم موارد بسیاری از سوی مخاطبان مطرح می شود که بررسی آنها در کنار نظر منتقدان جالب توجه است. از نخستین روزهای اکران قهرمان منتقدان بسیاری از فیلم به عنوان اثری تاثیرگذار ، کوبنده ، متفاوت یاد کردند ، تعریف و تمجید های بسیار از بازی امیر جدیدی تا جلوه های متفاوت محتوایی اثر . اما پس از گذری در مطالب منتشر شده از سوی مخاطبان جدی و منتقدان داخلی و خارجی در رسانه های مختلف اجتماعی ، بسیاری به سایر نقاط قوت و ضعف اثر اشاره داشتند . مواردی که در ادامه مطرح می شود حاوی نظرات شفاهی بینندگان پس از مشاهده فیلم ، نظرات منتشر شده در شبکه های اجتماعی و نقدها و یادداشت های مختلف داخلی و خارجی است :   از جمله مواردی که برخی مخاطبان به ان اشاره داشتند کنش مند نبودن داستان فیلم قهرمان در مقایسه با سایر آثار فرهادی است ، بسیاری از آنها معتقدند در هنگام تماشای فروشنده یا جدایی نادر از سیمین متوجه گذر زمان نشدند و باور نمی کردند مدت زمان آنها هم در حدود ۲ ساعت بوده است این در حالی است که در نیم ساعت پایانی دچار کم حوصله گی شده بودند.   یا اینکه اگر شیراز به عنوان لوکیشن فیلم انتخاب شده تنها به نقاط حاشیه ای و قدیمی شهر شیراز توجه شده است!؟ و در قهرمان اثری از مدرن بودن شیراز دیده نمی شود.   نظرات جدی تر مخاطبان چند مورد اصلی را دربر می‌گیرد:   مواردی از قبیل ضعف فیلمنامه در خصوص چرایی شخصیت پردازی و مشکلات رحیم ( امیر جدیدی) نحوه برخورد او با کیف پیدا شده و عدم مراجعه به پلیس   عدم اطلاع رسانی او در تنگنا در خصوص اینکه طلافروشی از طریق دوربین امنیتی تصاویر زن را ضبط کرده و از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری است.   عدم توجه و روابط و دلایل ارتباط رحیم که یک زندانی است با زنی که او را دوست دارد   و عدم باورپذیری اینکه در زمانه امروز تلویزیون که به عنوان ابزار موثر در معرفی و ایجاد شهرت برای رحیم استفاده شده است ، دیگر کارکرد سابق را ندارد و از نظر مخاطب داخلی چندان موثر نیست.     آنچه مخاطبان قهرمان نقاط قوت می دانند : از دیگر مواردی که اکثر مخاطبان ان را نقطه قوت فیلم می دانستند موارد زیر قابل توجه است:   داستان و موضوع فیلم: پرسشی بنیادین در خصوص مسیری که می تواند آدمها را در مرکز توجه قرار دهد و باعث قضاوت شود تا جایی که موجب تردید در انجام عمل میان آدمها شود. تاثیر شبکه های اجتماعی در تخریب یا شهرت مشکلات اجتماعی و تاثیرات آن بر جامعه     بازی بازیگران: اکثر قریب به اتفاق مخاطبان بازی بازیگران فیلم را پسندیده بودند ، هرچند بحث در خصوص لهجه بازیگران اصلی اختلاف نظر اصلی در این خصوص بود. رضایت مندی از بازی بازیگران بومی و چهره های جدید که از سوی مخاطبان به آن بسیار اشاره شده است.   تصویربرداری خوب فیلم و کادر بندی های قابل توجه و در خدمت داستان   استفاده به جا از موسیقی و صدای محیط به جای استفاده از موسیقی متن   سعید عقیقی منتقد سینما : قهرمان یک فیلم زیبا و موثر ، از بهترین های سازنده اش و سندی کوبنده و هشدار دهنده از روزگار ما   بخشی از نقد یکی از سایت های سینمایی : «قهرمان» در مقایسه با استانداردهای سینمای فرهادی یک عقب‌گرد آشکار برای این کارگردان محسوب می‌شود. فیلمی که این بار تعلیقی در آن جریان ندارد و پیچیدگی‌های درام نیز به روشی اشتباه در طول فیلم بسط و گسترش داده می‌شود. قصه‌ای که در آن مقصر تمام اتفاقات فیلم مردم معرفی می‌شوند که با قضاوت در فضای مجازی به‌راحتی امکان بردن یک مجرم پای چوبه دار یا آزادی او را فراهم می‌کنند. درعین‌حال، فرهادی تمام‌وکمال نقش نهادهای مختلف را در شرایط موجود انکار می‌کند تا بار دیگر ثابت کند فیلمساز محافظه‌کاری است.     صوفیا نصر الهی در «قهرمان» تعلیق وجود ندارد بلکه سعی در ایجاد آن را می‌بینیم. اگر معترضان به فرهادی سر «جدایی» شکایت داشتند که او با پنهان کردن بخشی از حقیقت از تماشاگرش توانسته تعلیق ایجاد کند اینجا تصویر کردن همه‌ی ماجرا به روشنی و بدون پیچش باعث می‌شود که هیچ حسی از تعلیق نداشته باشیم. اگر منتظر اتفاقیم چون می‌دانیم در حال تماشای فیلمی از فرهادی هستیم وگرنه خود این فیلم با منطق اشتباه دراماتیک فرصت‌های ایجاد تعلیق را از دست می‌دهد.       اما در مقابل بررسی نظرات چند تن از منتقدان مطرح سینمای جهان خالی از لطف نیست :   دوید ارلیش» از مجله «ایندی وایر» در بخشی از نقدش درباره فیلم «قهرمان» نوشته: «این فیلم به اندازه «جدایی» غیرقابل پیش بینی و غم انگیز است. فرهادی این استعداد را دارد که درست و غلط را مثل بازی جنگا آن‌قدر روی هم بگذارد تا یک توده بزرگ شکل بگیرد – سخت است بگوییم او بازیکن خوبی است یا یک بازیکن وحشتناک – و از این نظر «قهرمان» یکی از ساخته‌های بی‌دردسر اوست. فیلم با وجود اشتیاق مشابه برای ورود به حوزه قانون مدنی ایران، فاقد بار احساسی اصلی «جدایی نادر از سیمین» است، اما آنچه به چشم می‌آید روش سقراطی ساختار فیلم و سادگی کودکانه سؤال اصلی آن است: چه تفاوتی بین انجام یک کار خوب و انجام ندادن یک کار بد وجود دارد؟   «لی مارشال» منتقد نشریه اسکرین نیز در یادداشتی درباره نماینده سینمای ایران در بخش رقابتی کن آورده است: «در عصر رسانه های اجتماعی، قهرمان واقعی بودن چگونه است؟ اگر میدانید کار درست را انجام داده اید آیا می توان حقیقت را پیچاند و با نقش بازی کردن دیگران را متقاعد کرد که شما یک نابغه هستید؟ اگر دفاع از حیثیت آنان به معنای بی آبرو کردن دیگری باشد، چه می کنید؟   پیتر بردشاو – گاردین   اصغر فرهادی با یک سبک مشاهده‌گر، واقع‌گرایانه و در عین حال خودداری از اطلاع‌رسانی که با آن نام خود را سر زبان‌ها انداخت، فیلمی گره‌خورده درباره شبکه‌ای گره‌خورده ساخته است. فیلم، قانع‌کننده نبودن و به‌هم‌ریخته بودنِ نامشخصِ زندگی واقعی را دارد.   فیلم یک پیش‌فرضِ صاف و ساده دارد، مثل یک داستان کوتاه ادبی. بااین‌وجود حفره‌های پی‌رنگ از همان ابتدا مشخص است. هیچ کس از رحیم (با بازی زیرکانه و ظریف امیر جدیدی) یک سؤال واضح را نمی‌پرسد: اگر او می‌خواست یک شهروند خوب باشد، چرا کیفِ پیداشده را خیلی راحت به پلیس تحویل نداد؟ چسباندن اعلان‌ یک ایده کاملاً فاقد کارایی و منفعت‌طلبانه است. «قهرمان» یک فیلم جذاب و حتی مسحورکننده است، اما به این فکر می‌کنم که آیا تکلف رئالیستی فیلم، داستانِ کمی پراکنده آن را پنهان می‌کند؟ پیتر برادشاو | گاردین   قهرمان به‌نوعی تکه‌ای از یک داستان‌ [از] زندگی است که در آن مانند یک فیلمنامه‌ی نظام‌مند همه‌ جزئیات لزوما به‌شکلی معین، دقیق و سازمان‌یافته سرجای خود نیستند؛ این فیلم واجد زشتیِ نامطلوب و غیرشفاف زندگی واقعی است.   اوون گلیبرمن | ورایتی   فیلم جدید کارگردان ایرانی در لحظاتی [حس] تعلیق مشهور جدایی نادر از سیمین و فروشنده را برمی‌انگیزد، این فیلم اما پراکنده‌تر و ضعیف‌تر است.   دبرا یانگ از فضای ساده متعلق به افراد طبقه پایین که با کارگردانی، نورپردازی و تدوینی به همان اندازه مستقیم همراه شده است یاد می‌کند و می‌گوید به نظر می‌رسد این دورترین فیلم فرهادی از کارهای صحنه‌ای با عناصر دراماتیکی است که وی گهگاه در فیلم‌هایش دارد. در «قهرمان» همه چیز آن‌قدر محتمل است که انگار از کیفیتی کهن‌الگویی برخوردارند و زنجیره دروغ‌های غریزی پایان ناپذیری که شخصیت‌ها را به بردگی می‌کشد و به فیلم ابعادی بزرگ‌تر می‌بخشد.   مجددا باید به همان جمله آغازین بازگشت آنچه عباس کیارستمی به خوبی به آن اشاره کرده است : فیلم بی عیب وجود خارجی ندارد ، بلکه همه ما به دنبال فیلمی هستیم کم عیب تر از فیلم های قبلی   آخرین ساخته اصغر فرهادی فارغ از تمامی نظرات مثبت و منفی فیلمی است با استانداردهای سینمایی قابل قبول که با همه نقاط قوت و ضعفش می تواند تجربه ای ارزنده و لذت بخش باشد. فیلمی که بازیگران کمتر شناخته شده ای دارد که با همه توان در سطح نام آوران سینما نقش آفرینی کرده اند وبی هیچ تردید می توانند نمونه ای درخشان از فعالیت هنرمندان تئاتر کشور باشند که اگرچه در مقابل دوربین ها نیستند اما زیر نور صحنه ها سالها خاک صحنه خوردند و‌درخشیده اند. اینکه قهرمان در کارنامه کارگردانش یا در اسناد میراث سینمای ایران چه جایگاهی پیدا می کند را به آینده بسپاریم هرچند اهمیت چندانی ندارد ، قهرمان را در سینما ببینید لذت فیلم دیدن در لحظه را قدر بدانیم.

 

کد خبر 159602

 

دیدگاه ها

شما هم می توانید نظرات خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید