پیام خبر گزارش می دهد: در یک صبح سرد پاییزی به همراه جمعی از خبرنگاران، عکاسان، اصحابرسانه و فعالان حوزه گردشگری به دعوت بخش خصوصی و هماهنگیهای بخش دولتی، با اولین قطار گردشگری زعفران راهی تربت حیدریه قطب زعفران ایران شدیم تا ضمن شرکت در مراسم اختتامیه اولین جشنواره گردشگری زعفران آرنیکا با ظرفیتهای گردشگری به ویژه گردشگری کشاورزی این شهر آشنا شویم. نخستین بازدید تور گردشگری خبرنگاران از مزارع زیر کشت زعفران تربت حیدریه بود. نحوه برداشت گلهای زعفران در سوز سرمای صبحگاهی که معمولا پیش از طلوع آفتاب انجام میگیرد، نشان از لطافت و حساسیت زیاد این گیاه زیبا و ارزشمند دارد. افقهای جدید صنعت گردشگری کشاورزی در قطب تولید زعفران در روزهای پایانی آبان ماه، فضای خراسان بزرگ به ویژه روستاها و شهرهای کوچک در میان خزان رنگارنگ، عطر خوش زعفران گرفته است و در هر کوی و برزن روستاهای این دیار زنان و مردان پرتلاش گرداگرد حجم زیادی از گلهای بنفش زیبا نشسته و با دقت و وسواس پرهای خوشرنگ را از میان گلها جدا میکنند تا محصول زعفران با طی مراحل مختلف فرآوری به عنوان هویت خراسان و یکی از ارزشمندترین محصولات صادراتی میهن عزیزمان در سراسر دنیا، نام ایران را برای جهانیان تداعی کند. تربت حیدریه، قطب زعفران در میان شهرهای خراسان رضوی، تربتحیدریه با تولید بیش از 40 درصد زعفران ایران به عنوان قطب تولید زعفران و شهر طلای سرخ شهرت دارد. محصول زعفران در شهرستان تربت حیدریه علاوه بر ایجاد هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم سبب ایجاد جاذبههای گردشگری و ظهور افقهای جدیدی در صنعت اگروتوریسم (گردشگری کشاورزی) شده است. گام نخست تور گردشگری زعفران؛ اهمیت دانش بومی در تشخیص زعفران خالص در بازدید از مراحل فرآوری و بسته بندی زعفران در یکی از شرکتهای فعال تولیدی و صادراتی زعفران تربت حیدریه، قائممقام مدیرعامل این شرکت میگوید: برای تولید زعفران با کیفیت، خوشرنگ و معطر و حفظ رنگدانه آن به نام کروسین، مراحل جمعآوری گل زعفران تا پَرشدن و خشک شدن باید در کوتاهترین زمان ممکن صورت گیرد. از هر یک کیلو گل زعفران، حدود 9 تا 13 گرم زعفران خالص استخراج میشود. رویا رضایی معتقد است در حوزه فرآوری زعفران خالص، دانش بومی، اهمیت ویژه ای دارد، امروزه با وجود تقلبات هوشمندانه در حوزه زعفران که تشخیص را مشکل میکند، ارزیابی حسی اولین پارامتر آنالیز زعفران است. تمام نیروهای این شرکت بومی تربت حیدریه هستند و با زعفران بزرگ شدند و به خصوص نمونهبرداران با نگاهی به زعفران بلافاصله ناخالص بودن آن را تشخیص میدهند. وی با بیان اینکه صادرات محصولات زعفران این شرکت به کشورهای حوزه خلیج فارس، اسپانیا، امارات، کشورهای آسیای شرقی و اروپایی و نیز کانادا انجام میگیرد میافزاید: اکنون اسپانیا بزرگترین وارد کننده زعفران در جهان است، صادرات زعفران این شرکت به کشور اسپانیا به صورت فلهای انجام میگیرد زیرا برخی کشورها به دلیل تحریمها و جریانات سیاسی محصول با برچسب ایران را نمیخرند. البته ما یک شرکت بستهبندی مشارکتی با اسپانیا در این کشور تاسیس کردیم. ایتالیا و لهستان نیز از کشورهای هدف صادرات این شرکت است. لهستان، طالب زعفران ایران در بستهبندی های بسیار کوچک با وزن یک دهم گرم است که تعداد پرهای زعفران در این بستهبندی انگشتشمار است و توزین و صادرات این میزان از زعفران هنر و ظرافت خاصی را میطلبد. اولین جشنواره گردشگری زعفران ادامه برنامههای تور گردشگری زعفرانی، شرکت در مراسم اختتامیه اولین جشنواره گردشگری زعفران در کاروانسرای طبسی تربت حیدریه با حضور مسئولان استانی و محلی بود. در این جشنواره که به مدت 9 شب برگزار شده بود، نمایشگاهی از توانمندیهای هنرمندان این شهر در حوزه صنایع دستی، بومگردی، آیین و رسوم، موسیقی محلی و نیز مزرعه زعفران برای آشنایی کودکان و نوجوانان با مراحل کشت، داشت و برداشت زعفران در غرفههای این رباط به نمایش درآمده بود. مراسم کف زنی که تهیه نوعی بستنی زمستانی خاص این منطقه محسوب میشود و مهارت خاصی را میطلبد، از بخشهای دیدنی این جشنواره بود. با توجه به اینکه شهر بایگ تربت حیدریه به لحاظ حرفه سنتی پیلهکشی ابریشم از جایگاه خاصی در استان و کشور برخوردار است و اکنون این منطقه با تولید 75 درصد ابریشم کشور مقام نخست تولید ابریشم را در کشور دارد، غرفهای در این نمایشگاه به کار با دستگاه پیلهکشی ابریشم از سوی یکی از تولید کنندگان نخ ابریشم اختصاص داده شده بود که مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده بود. جاذبههای گردشگری تاریخی تربتحیدریه مقبره قطبالدین حیدر از عرفای مورد احترام اهل تشیع از جاذبههای مهم تاریخی تربت حیدریه است این بنا 800 سال قدمت دارد و ساخت آن به دوره تیموریان بر میگردد. به گفته سعید پاسبان، راهنمای بینالمللی گردشگری، منطقه تربتحیدریه در گذشته به زاوه معروف بود، پس از درگذشت قطبالدین حیدر عارف مشهور پیش از حمله مغولها به ایران، مردم به دلیل ارادت زیاد به او، نام زاوه محل دفن وی را به تربت حیدریه تغییر میدهند. این اثر تاریخی در زمان صفویان به دستور شاه عباس دوم مرمت و بازسازی میشود. کاروانسرای طبسی از دیگر جاذبههای تاریخی تربت حیدریه نیز در زمان صفویه ساخته شده است این کاروانسرا محل استراحت کاروانهایی که از طوس به طبس رفت و آمد میکردند، بوده است. وی می افزاید: موزه مردم شناسی در محل کاروانسرای طبسی، رباط لاری، آبشار رود معجن، حمام حاجیرییس، پارک کوهستانی پیشکوه، باغ پرندگان رضوان و نیز اقامتگاههای بومگردی در روستاهای صنوبر، بکاول، روستای رود معجن، بایگ، بسک، بیسقفیزن و تهمینه از جاذبههای گردشگری تاریخی، طبیعی تربت حیدریه به شمار میروند. تنها پژوهشکده ملی زعفران دنیا برنامه پایانی تور یک روزه گردشگری اصحاب رسانه در تربت حیدریه بازدید از پژوهشکده ملی زعفران این شهر بود. حسن فیضی، رییس این مرکز میگوید: این پژوهشکده، تنها مرکز در دنیا است که به صورت اختصاصی در ارتباط با زعفران فعالیت میکند و در قطب تولید زعفران جهان، نیاز به این موسسه احساس میشد. در این پژوهشکده که زیر نظر دانشگاه تربت حیدریه فعالیت میکند، سه گروه پژوهشی تولید فناوری، اقتصاد و بازاریابی و فرآوری و صنایع غذایی در حوزههای مختلف فعالیت میکنند. وی میافزاید: این مرکز از طرحهای پژوهشی حمایت میکند و محققان در آزمایشگاه کار کنترل کیفی نمونههای زعفران منطقه را به عهده دارند و این آزمایشگاه به نوعی یک مرکز همکار سازمان استاندارد محسوب میشود.