نگاه به آخرین چهارشنبه سال؛ نگاهی آسیب شناختی یا جامعه شناختی

به گزارش پیام خبر،سرهنگ ایوب آقارحیمی رئیس اداره برآورد اجتماعی و افکار سنجی معاونت فرهنگی و اجتماعی پلیس فارس در یادداشتی گفت: هر جامعه ای برای دوام خود اهدافی را تعیین کرده و برای رسیدن به آنها برنامه ریزی های مدونی را انجام می دهد، یکی از این اهداف حفظ سنت ها، ارزش ها و آداب و رسوم و انتقال آنها به آیندگان است. مراسم چهارشنبه آخرسال یکی از این سنت هاست که سابقه دیرینه در جامعه ما داشته و گذشتگان ما به خوبی این سنت را حفظ، اجرا و انتقال داده اند. اما متاسفانه به دلایل مختلف این برنامه تبدیل به میدان آتش بازی و ترقه بازی برای نوجوانان و جوانان شده است. افراد فرصت ‌طلب و سودجو به بهانه چهارشنبه آخـر سـال اقدام به تهیه و توزیع انواع مواد محتـــــــرقه انفجاری و آتش‌زا بین مـــردم می‌کنند. خریداران اینگونه مواد را اکثراً، جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند که با به‌کارگیری این گونه مواد در معابر عمومــــــی شهرها و مـــراکز پرجمعیت باعث ایجـاد صداهای مهیب انفجاری‌، رعب و وحشت و سلب آسایش شهروندان شده و به تبع آن، زمینه اخلال در نظم و آسایش عمومـــی و ایجاد مزاحمت برای بانوان و اطفال را فراهم می‌کند. بعضی ازاین رفتارهای غلط چنان در متن زندگی افراد وارد شده که تبدیل به یک امر عادی گشته و افراد حتی تصور نمی‌کنند که این رفتار ممکن است از نظر قانون جرم باشد. لذا مراسم چهارشنبه آخر سال که در گذشته کارکردهای مثبتی برای جامعه داشته و توسط نیاکان ما، فرصتی برای، افزایش تعامل اجتماعی، ایجاد همدلی و افزایش شادی و نشاط در جامعه بوده، امروزه شکل اجرای آن تغییر کرده به نحوی که کارکردهای مثبت آن فراموش شده و از تاثیرات مدرنیته در امان نمانده است. بطوری که اجرای این آئین که روزی هنجار اجتماعی جامعه به شمار می رفت و به عنوان یک سنت ملی تلقی می شد اکنون به یک ناهنجاری تبدیل شده است و مسئولین را در تصمیم گیری در خصوص آن دچار تعارض نموده است و به یک تهدید جدی برای جامعه مبدل شده است. با توجه به اینکه در حال حاضر این آیین دیرینه ایرانی تحریف گشته و تهدیدات زیادی را برای جامعه ایجاد می نماید، نیازمند بررسی عمیق و علمی از دیدگاه اجتماعی، فرهنگی و انتظامی است. امروزه جامعه ای می تواند در برخورد با آسیب های اجتماعی ،موفق باشد که با نگاه فرهنگی به مسائل بنگرد و با بررسی دقیق و موشکافانه تهدیدات را به فرصت تبدیل نماید.استقبال و برگزاری مراسم چهارشنبه سوری به خصوص از سوی نوجوانان و جوانان، علاوه بر اینکه ریشه در آداب و رسوم دیرینه ایرانیان باستان دارد، به خصوصیات خاص دوران نوجوانی و جوانی نیز مرتبط است که این خصوصیات می تواند به نحوی از انحاء در رفتارهای اجتماعی آنان تاثیر گذار باشد. جوانی، پرشورترین دوره زندگی است،جوان پیشتاز،کنجکاو، پرانرژی و پرتحرک است، این انرژی باید به شکل اصولی و صحیح تخلیه گردد. جوانان دنبال ارضای نیازهای هیجانی خود هستند. هیجانات برای رشد و تکامل شخصیت فردی و اجتماعی جوانان و نوجوانان لازم است و باید در جهات مثبت و کارآمد مورد بهره برداری قرار گیرد. غافل بودن از احساسات پرشور جوانی و عدم برنامه ریزی مناسب برای هدایت آن ممکن است نتایج ناگواری به دنبال داشته باشد. علل برخی بزهکاری ها، رفتارهای ناشایست و ضد اجتماعی که از برخی جوانان سر می زند، ناشی از آن است که به احساساست آنان جهت گیری مناسب داده نشده است . از احساسات دوره جوانی می توان برای سازندگی، خلاقیت و رشد اجتماعی این قشر استفاده کرد، به شرط اینکه این احساسات در مسیر درست هدایت شوند. در غیر اینصورت نتایج ناشی از انرژی هیجانی ممکن است منجر به فساد اخلاقی و بی بندو باری و رفتارهای آسیب زا و ناهنجار گردد. درعمل اتفاقی که افتاده این است که چهارشنبه‌ آخر سال عرصه جولان عده‌ای سودجو و هنجار شکن شده است که جامعه را با اضطراب و نگرانی مواجه می نماید. مراسم چهارشنبه‌سوری که گفته می‌شود جزیی از جشن‌های نوروزی و فولکلور است در جامعه فعلی و طی سال‌های اخیر هویتی جدید و در عین حال پرخطر و توام با بروز رفتارهای ضداجتماعی پیدا کرده است. برخوردهای دوگانه با این پدیده موجب شده است این فرصت که می تواند تقویت‌کننده زیربنای امنیت عمومی باشد نه تنها از دست برود، بلکه تبدیل به نوعی چالش در مسیر برقراری نظم و امنیت عمومی شده و در واقع عامل برهم زننده فرهنگ و هویت ملی به نظر برسد. موضع‌گیری‌های متفاوت در برابر این پدیده، موجب شده تا نسل‌های مختلف به خاطر عدم اجتماعی شدن دقیق، در مورد آن دارای ذهنیات مختلف باشند. بنابراین مطلوبتر است به چهارشنبه آخرسال از زاویه امنیت نرم‌افزارانه نگریست در این نوع نگاه، امنیت انعطاف‌پذیر یا اسفنجی تعریف شده و هر آسیب یا چالشی تا زمانی که تبدیل به بحران نشده است کیان سیاسی را مورد تهدید قرار نمی‌دهد و بایست به آن به مثابه یک مسئله قابل مدیریت نگریست. اگر امنیت انعطاف‌ناپذیر یا شیشه ای تعریف گردد، هر تلنگری قادر خواهد بود این فضای شیشه‌ای را مورد تهدید قرار دهد. همچنین درجامعه باید نگاه آسیب شناختی در چهارشنبه سوری، جای خود را به نگاه جامعه شناختی دهد. نگاه جامعه شناختی، مثبت و رو به آینده و دیدن کارکردهای مناسب است چه به صورت آشکار و چه به صورت پنهان. چهارشنبه آخرسال در کشور ما از یک نامدیریتی فرهنگی رنج می‌برد. این نامدیریتی فرهنگی در خانه های ما، سیستم آموزشی ما، محله ها و توانمندی گروه های همسالان ما لانه کرده است.