بودجه، آزادی منطقی و فیلمنامه خوب، سه محور مهم برای حمایت و رشد فیلم کوتاه

به گزارش پیام خبر؛ به دنبال انتشار خبر اعلام فراخوان حمایت از تولید فیلم کوتاه توسط معاون هنری و سینمایی و نیز مدیر گروه سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، علی بحرانی در گفتگو با دکتر محمد عارف استاد دانشگاه، پژوهشگر، نویسنده، کارگردان، فیلمساز و منتقد هنری و از هنرمندان برجسته استان فارس، به بررسی این موضوع پرداخته است که فیلم کوتاه و فیلمسازان فعال در این حوزه، اصولا در چه بخش‌هایی و به چه نحوی از دستگاه متولی یعنی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس انتظار حمایت و کمک دارند و این اداره برای هموار کردن مسیر فیلمسازان و ایده‌پردازان این حوزه از هنر سینما، چه موانعی را باید از پیش روی هنرمندان این بخش بردارند؟ دکتر محمد عارف در این گفتگو، سه موضوع مهم را برای حمایت از فیلمسازان کوتاه حائز اهمیت دانست؛ وی مهمترین موضوع را که نه تنها در استان فارس بلکه در کشور اهمیت ویژه ای دارد را کمبود منابع مالی و نبود بودجه کافی خصوصا در استانها برشمرد و افزود: مشکل مهم علی‌الخصوص در شرایط فعلی اقتصادی این است که، ادارات دولتی بودجه و پولی برای حمایت مادی از فیلم‌سازها ندارند و بنابراین نمی توان از آنها انتظار حمایت مالی داشت و نباید این مساله منجر به وعده‌هایی به هنرمندان و فیلمسازان شود که بعدا آنها را ناراحت و دل‌زده کند؛ وعده‌های حمایتی اگر از بُعد مالی است، باید منابع آن مشخص شده و تضمین شده باشد. وی بر همین اساس نیاز به اسپانسرهای خصوصی برای حمایت مالی از فیلم‌های کوتاه را به دلیل نبود پول در دستگاه‌های دولتی ضروری دانست تا ایده و خلاقیت هنرمندان در تولید فیلم کوتاه بتواند شکل بگیرد و بروز یابد. استاد انسان شناسی هنر دانشگاه‌های کشور، همکاری استان با مرکز گسترش سینمایی در تهران را هم باز به دلیل نبود بودجه و منابع مالی، عامل پاسکاری فیلمسازان بین مرکز و استان پیش‌بینی کرد که رغبت کار را از هنرمندان می‌گیرد. این هنرمند کشوری باتوجه به ظرفیت‌های استان فارس، بر این عقیده است که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند با بهره گیری از این ظرفیت‌ها مستقلا جشنواره برگزار کند؛ وی معتقد است که در خود اداره کل و یا صدا و سیمای مرکز استان افراد بسیاری هستند که بتوانند فیلمنامه بخوانند و آثار و فیلمنامه‌ها را بررسی کنند، در استان داوری کنند و حتی چنانچه اصلاحاتی نیاز است آموزش دهند و اصلاحات را اعمال کنند و نیازی به مرکز گسترش سینمایی نیست. پژوهشگر برگزیده هنر دانشگاه‌های ایران، دومین مساله مهم در حمایت از ایده‌های ساخت فیلم کوتاه را ممیزی‌های سختی برشمرد که از سوی دستگاه‌های متولی دولتی انجام می‌پذیرد و هنرمندان خوش فکر را به خودسانسوری غیر محسوسی وادار می کند؛ و در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین بخش‌ها در حمایت از ایده‌ها حذف و یا تسهیل این ممیزی‌هاست؛ به ویژه این‌که اغلب مسئولین (تاکید می‌کنم اغلب مسئولین و نه همه‌ی آنها) افراد غیر متخصصی هستند که رکود خلاقیت را رقم می زنند. بنابراین چون نیاز و نهاد در سینما را بر اساس یافته های مردم شناسی نمی دانند، اغلب آثار خوب را رد می‌کنند؛ و باز هم چون متخصص مردم شناسی سینما نیستند، اگر یک فیلمساز مطرح جهانی هم بخواهد در این فضا کار کند، برخوردهای خشک اداری با وی صورت می‌گیرد. لذا یکی از محورهای مهم حمایت از ایده‌ها، در همین بحث ممیزی‌ها و تخت کردن سوژه های بومی یا ملی می‌تواند باشد. او همچنین عنوان داشت که محور موضوعات فستیوال‌ها هم باید طوری باشد که مورد رغبت و علاقه فیلم‌سازان باشد و از آن استقبال کنند و انگیزه‌ها از دست نرود و در یک جمله استاندارد ایجاد انگیزه، حمایت و هنرمندی رعایت شود. دکتر عارف سومین مساله را متوجه خود هنرمندان و فیلم کوتاه سازان دانست و افزود: متاسفانه مطالعه و پژوهش های چهارگانه مردم شناسی از سوی فیلم‌سازان صورت نمی‌گیرد. در اغلب فیلم ها قصه و داستانی جذاب و بدیع وجود ندارد. آغازه، میانه و پایانه‌ای منطقی و ساختارمند برای فیملنامه‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. وی فیلمنامه خوب را در موفقیت یک اثر کوتاه بسیار مهم ارزیابی کرد که نباید از آن غافل شد. نویسنده کتاب حبیب، روند ساخت فیلم کوتاه توسط فیلمسازان تبریزی (به دلیل نگاه جهانی که استان آذربایجان شرقی دارد) و فیلمسازان استان های یزد و خوزستان را خوب و موفق ارزیابی کرد که می‌تواند برای استان فارس هم الگو باشد. وی استان فارس را مهد داستانها و افسانه ها و اسطوره ها و تاریخ و تمدن و کهن الگوهای قابل دراماتیزه برای سینما و تئاتر و تولید فیلم های کوتاه دانست. عضو هیئت‌رییسهٔ انجمن انسان‌شناسی ایران، ظرفیت‌های استان فارس را در حوزه دفاع مقدس، بوم، تاریخ، اساطیر، فرهنگ مردم، افسانه‌های فولکلور، حکایت‌ قهرمانان ملی استان مانند ناصردیوان کازرونی، طبیعت و محیط زیست، قصه‌های محلی و... بسیار وسیع و غنی دانست که هرکدام در صورت تبدیل شدن به فیلمنامه خوب، قابلیت سوژه شدن برای ساخت فیلم کوتاه را دارند. وی از دیگر ظرفیت‌های غنی هنرهای نمایشی این استان را هنرمندان مطرح و برجسته‌ کشوری از جمله محمود پاک نیت، مهوش صبرکن، دنا رزاقی، اصغر همت، رحیم هودی، گوهر خیراندیش، امین تارخ، بخشی‌زاده، سپاس‌دار، دکتر مسعود دلخواه، دکتر فرشاد فرشته حکمت، مهدی فقیه، و مانند اینها عنوان کرد که می‌توان از فکر، اندیشه، نظر و تجربیات آنها در آموزش های مستقیم یا غیر مستقیم بسیار استفاده کرد و بهره برد. دکتر محمد عارف در بخش دیگری از این گفتگو، در رابطه با فراخوان نهمین جشنواره فیلم کوتاه شیراز هم گفت: وقتی مهلت ارائه آثار از زمان فراخوان بسیار کوتاه (یکماهه) درنظر گرفته می‌شود، این یعنی همان بی اهمیتی به بنیان تولید اثر سینمایی یا بی تخصصی نسبت به پژوهش و پیش تولید و تولید که اشاره شد و در این رابطه افزود: فراخوان باید از یکسال قبل و یا حداقل از ۱۰ ماه قبل اعلام شود که متقاضیان شرکت در فستیوال انگیزه و رغبت پیدا کنند تا طرح‌های دراماتیک خود را مرور کرده و حرف‌های جدیدی برای گفتن داشته باشند. همچنین محورهای موضوعی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد با فرصت لازم بررسی کنند و صرفا جهت انجام دادن یک کار برای اینکه گفته شود کاری انجام داده‌ایم نباشد. وی افزود: جشنواره باید به گونه ای باشد که لااقل ۱۰۰ گروه فیلم‌ ساز برای تولید فیلم کوتاه مشغول کار شوند. این یعنی ۱۰۰ گروه ۲۰ – ۳۰ نفره که حداقل ۲ تا ۳ هزار هنرمند را درگیر کار کند تا وارد یک فستیوال شوند. اما با این فرصت کم در این فراخوان، اکثرا فیلم‌هایی که قبلا ساخته شده ارائه می‌شود که دیگر نه بازیگری هست، نه عوامل آن کار حضور دارند و جایزه و لوحی هم داده می‌شود؛ اما این کار پیشبرنده و حرفه ای نیست. بیشتر جنبه کارنامه‌ای دارد. نویسنده و کارگردان فیلم «ساحل پریشان» به دست اندرکاران جشنواره فیلم کوتاه شیراز توصیه کرد که از هم اکنون باید برای سال آینده فراخوان جشنواره را اعلام کنند تا فیلمسازان فرصت داشته باشند افراد و عوامل را پیدا کنند و طرح‌های خود را دور هم بررسی کنند و امید داشته باشند و کار کنند و فیلمنامه را بررسی کنند و بازیگر، فیلم‌بردار، نورپرداز، صداگذار، تدوینگر و ۳۰ – ۴۰ نفر عوامل جمع شوند و جهانی را برای خود عوض کنند. نویسنده فیلمنامه سینمایی «آیه های زمینی» خاطر نشان کرد: اصولا اساس هنر یعنی همین و جشنواره تنها استارت و شروع و انگیزه‌ای برای کار است؛ اما این مسیر و حرکت بسیار لذت بخش است که عده‌ای جمع شوند و امید داشته باشند و کار کنند. گفتنی است دکتر محمد عارف زادهٔ ۱ مهر ۱۳۴۰ در کازرون، دانشیار دانشگاه و عضو اصلی هیئت‌رییسهٔ انجمن انسان‌شناسی ایران، انسان‌شناس، نویسنده، کارگردان، عضو هیات‌علمی دانشگاه، پژوهشگر برگزیده هنر دانشگاه‌های ایران و نامزد دریافت قلم طلایی دوازدهمین فستیوال بین‌المللی سینمایی با فیلمنامه "روز تولد تو" است. محمد عارف تاکنون نه کتاب شاخص در زمینه انسان‌شناسی هنر نوشته است. کتاب کمیجان سرزمین شگفت انگیز تات‌ها و مادها و درخت گیان دو نمونه شاخص مطالعات میدانی در اقوام ترک زبان و تات‌ها و مادها و ارمن هاست که هر دو در زمینه قوم شناسی(اتنالوژی) از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده‌اند. باران و بوران از دیگر کتاب‌های منتج از مطالعات میدانی مبتنی بر مصاحبه و مشاهده مشارکتی دکتر محمد عارف در سال‌های جنگ تحمیلی عراق بر ایران است که توانسته به چاپ پنجم برسد و در میان رزمندگان و اهل هنر جایگاهی ویژه بیابد. کتاب شور شیرین و جریره نیز دو کتاب دیگر محمد عارف در زمینه نمایش و متکی بر کهن الگوهای ایران باستان است که دراماتیزه شده و مورد توجه کارگردانان قرار گرفته‌است. نمایشنامه پشت درهای خاکی یکی دیگر از نمایشنامه‌های چاپ شده دکتر محمد عارف است که بالغ بر هیجده جایزه نخست جشنواره‌های تئاتر ایران را به خود اختصاص داده است. خاک خنده ریز هم از دیگر کتب عارف به‌شمار می آید که این نیز به طنز در جبهه‌ها پرداخته و در سال ۱۳۸۲ برنده جایزه نقدی و تقدیرنامه کتاب سال دفاع مقدس ایران گردیده است. شب واقعه نیز تریلوژی عارف توسط انتشارات امیرکبیر است که به چاپ سوم رسیده و غالبا در تمام شهرهای ایران توسط کارگردانانی از جمله توحید معصومی و محمدرضا پشنگیان اجرا شده‌است. این نمایش به کارگردانی دکتر محمد نجاری به عنوان نمایش برگزیده جشنواره سراسری تئاتر دینی کانون های فرهنگی هنری مساجد برگزیده شد. تله تئاتر شب واقعه توسط توحید معصومی کارگردانی شده و طی سال‌های ۱۳۸۵ تاکنون در تمام شبکه‌های داخلی و خارجی ایران و مستند پخش گردیده است. همچنین کتاب حبیب با موضوع انسان‌شناسی دفاع مقدس که تحلیل یکی از شخصیت‌های دفاع مقدس با استفاده از نظریه‌های کارکردگرایی و نظریه تفسیرگرایی نمادین کلیفورد گیرتز بوده‌ است.