تعزیه، هنری برای ابراز ارادت به اهل بیت(ع) است

به گزارش پیام خبر از اراک، اسماعیل مجللی پژوهشگر و نویسنده استان مرکزی در مطلبی آورده است: هنر شبیه خوانی هنری است که با فرهنگ مردم ایران عجین شده و مردم به نوعی از طریق این هنر ارادت خود را به ساحت اهل بیت به خاصه ساحت نورانی اباعبدالله الحسین (ع) به اثبات می رسانند.

بنده برای پژوهشی که در مورد چاپ کتاب شبیه نامه در دست داشتم، شبیه خوانی در سراسر کشور را مورد مطالعه قرار دادم و هر منطقه ای به اندازه بضاعت خود در رنگ آمیزی این تابلوی زیبا که سیمای اهل بیت در آن نقش بسته است سهیم بوده اند. در حال حاضر از آنجایی که فرهنگ عمومی و زیست بوم هر منطقه ای در این هنر ورود کرده است لذا هیچگونه تقدم و تاخری برای هیچ منطقه ای نمی توانیم تعریف کنیم. واضح تر بگویم در منطقه ای وجود تکایا و فضاهای اختصاصی اجرای تعزیه وجود دارد، در منطقه دیگر شاعران و نسخه نویسان و در منطقه دیگر شاهد استقبال چند هزار نفری از تعزیه هستیم و یا در جایی دیگر شاهد این هستیم که بانوان به اجرای نقشهای زنانه تعزیه می پردازند بنابراین هنر منطقه ای به فراخور ظرفیت خود در این هنر مختصات و مشخصات منحصر به فردی را ثبت نموده است.

آنچه که در مورد این هنر تا کنون شاهد بوده ایم بیشتر مبحث اجرای آن بوده و از نظر پژوهش در این امر تا نقطه مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد. به نحوی که کتابی که امروز در دانشگاه های کشور تدریس می شود حاصل یک سمینار پژوهشی در سالهای پیش از انقلاب اسلامی است، یعنی بضاعت ما در بحث پژوهش به حدی پایین قرار دارد که یک کتاب به ارزش دو واحد درسی تحویل جامعه دانشگاهی نداده ایم و پژوهش هایی که در این ز مینه در این سه دهه اخیر صورت گرفته به نوعی کپی برداری از همان اثر است که آن هم ترجمه شده در اختیار ما قرار گرفته است و در این مقوله چاپ نسخه های تعزیه در صدر قرار گرفته که این امر هم با حداقل استقبال مواجه شده ولی فقط برای اشخاصی عناوین پر مغزی همچون پژوهشگر و کارشناس، نویسنده و... را به ارمغان آورد. 

این پژوهشگر و شبیه خوان استان مرکزی آورده : به نحوی که برخی اشخاص خود را پدرخوانده این هنر معرفی کردند با همه ی تلاشهایی که در این امر شد هنوز ما برای تاریخچه ی این هنر نیز نتوانستیم تاریخ دقیقی را اعلام کنیم، البته بنده در کتاب شبیه نامه به صراحت زمان و دوره خاصی را اعلام کرده ام و صدها مستندات را ضمیمه ی آن کرده ام؛ که این موضوع با واکنش برخی پژوهشگران مواجه شد و دلیل آن هم این بود که نظرات این افراد را مردود اعلام کردیم. 

مجللی ادامه داده است: اینکه در بحث پژوهش چندان فعالیت موثری صورت نگرفت دلیل آن را می توان اینگونه تعبیر کرد که به تعزیه فقط به عنوان یک هنر نمایشی نگاه شد، در صورتی که هنر نمایش در تعزیه به عنوان گزینه سوم قلمداد می شود یعنی اول ادبیات و سپس موسیقی و بعد از آن هنر نمایش.

اما در مبحث پژوهش فعالان نمایشی در این عرصه از پژوهشگران ادبیات و موسیقی پیشی گرفتند و به نوعی پژوهشگران ادبی و موسیقایی در پژوهش تعزیه ورود نکردند گویا نسخه های تعزیه را به عنوان متن ادبی نپذیرفتند و همچنین موسیقیدانان هم خیلی رغبتی به پژوهش تعزیه نشان ندادند در صورتی که ابوالحسن صبا از موسقیدانان ملی کشور در ستایش تعزیه سخنها گفته است. همچنین جامعه شناسان نیز از این هنر غافل ماندند در صورتی که با مطالعه هر مجلس تعزیه می توان به جامعه شناسی دوران خاصی از کشور دست پیدا کرد. 

همین موارد باعث شد که فعالان نمایشی که به هیچ عنوان در این هنر تخصصی هم نداشتند ورود کنند و با چاپ نسخه های تعزیه به ایجاد رزومه علمی برای خود اقدام کنند و از این طریق تجارتخانه هایی برای خود باز نمایند و متاسفانه تمامی این هزینه ها هم از بیت المال و بودجه های عمومی تامین شده اند و همانگونه که گفتم خود را گادفادرز تعزیه اعلام کنند به نحوی که امروزه مسئول ارزش گذاری و درجه بندی هنرمندان شبیه خوان هم شده اند. و از آنجا که هیچ آشنایی با این هنر نداشتند اقدام به مکتوب کردن سخنان شفاهی برخی افراد کردند و همین امر باعث شد که ما برای این هنر کاملا ایرانی نتوانیم تاریخ دقیق و درستی را تبیین کنیم در صورتی که اگر تاریخ تعزیه بر ما معلوم نباشد اما تاریخ موسیقی و ادبیات و...به خوبی مشخص است.

بنده از اساتید ادبیات ، موسیقی و جامعه شناسان دعوت میکنم بر اساس تخصص خود نگاهی به این هنر نیز داشته باشند و در خروج این هنر از رخوت ما را یاری کنند.